Niemandsland. Een reis door de Syriëregio

Jef Abbeel

Hij zegt (p. 8) dat ze met 6,5 miljoen talrijker zijn dan de Oekraïners. Blijkbaar klopt dat ook volgens de UNHCR: met ontheemden erbij zijn er 13,3 miljoen Syrische en 11,6 miljoen Oekraïense vluchtelingen.

Sinds 2018 is er een economische crisis in Libanon en Turkije, de oorlog in Oekraïne deed de graanprijzen fel stijgen, de Turkse inflatie bedroeg in juni 2022 officieel 73%, in feite 161% (p. 185) en op 6 februari 2023 werden Zuid-Turkije en Noord-Syrië getroffen door een aardbeving “met de kracht van 550 atoombommen” (p. 230). Er vielen 50.000 à 200.000 doden en 3 miljoen Turken en Syriërs belandden toen in tentenkampen. Gevolg: vele Turken zijn nu arm en werkloos en zij zien de Syriërs liever vertrekken.

Staes beschrijft dan de toenemende spanningen per land en per stad, beginnend met Istanboel, dat 0,5 miljoen Syriërs herbergt, plus 0,3 miljoen Afghanen, naast tal van andere vluchtelingen. En dat op een bevolking van 3,5 miljoen. De EU schonk 9 miljard, maar per vluchteling en per jaar is dat slechts 1,1 euro per dag (p. 17). 75% van de Turken vinden dat de Syriërs verantwoordelijk zijn voor de werkloosheid en dat ze teruggestuurd moeten worden.

In Libanon is het nog erger: met 5,5 miljoen inwoners en een land in een veelvoudige crisis, herbergen ze 1,5 miljoen Syriërs! 95 % van die Syriërs hebben schulden en honger. 78% van de Libanezen is straatarm. Het vluchtelingenkamp Shatila is met 30.000 op 1 km² overbevolkt en telt sinds 2011 meer Syriërs dan Palestijnen (p. 26). Tussen 2019 en 2022 daalde het bbp met 60%, de Libanese lira verloor meer dan 200% en de voedselprijzen stegen met 400% (p. 28).

Staes bezoekt ook de Bekaa-vallei: 96% van de 340.000 vluchtelingen leven er in extreme armoede. Wanhopige Libanezen, misleid door de propaganda, denken dan dat de Syriërs de oorzaak zijn van de ellende en dat ze door de internationale organisaties bevoorrecht worden.
Volgens LSDJ, 22.04.24, mijn enige bron hierover, krijgen de Syriërs allerlei diensten zoals ziekhuis cadeau, terwijl de arme Libanezen ervoor moeten betalen. En zouden zij 85% van de misdaden plegen en 40% van de gevangenen vertegenwoordigen.

Een aantal Syriërs probeerden via Wit-Rusland in Europa te komen, maar aan de Poolse grens werden ze teruggejaagd. Loekasjenko deporteert ze dan naar Syrië. En de Cypriotische kustwacht jaagt ze ook terug.

Staes trekt dan naar Gaziantep in Zuid-Turkije, waar 450.000 vluchtelingen wonen of 20% van de bevolking. In Kilis, een andere grensstad, zijn ze met 105.000 op 141.000 inwoners. In totaal telt Turkije ruim 3,5 miljoen Syrische vluchtelingen, België 30.000 (p. 87).
In 2011 was Turkije zeer gastvrij, maar dat is omgeslagen: ook daar beschouwt men hen als oorzaak van de armoede. Vele Turken snappen niet dat ze blijven, hoewel de oorlog voorbij is. In februari 2022 bepaalde een nieuwe Turkse wet dat maximaal 25% van de bewoners van een stad buitenlander mag zijn. Soms zijn de Syriërs met 75%! Ca. 1,4 miljoen van de 3,5 miljoen hebben werk, maar dat is vaak 14 u per dag, in ongezonde omstandigheden, voor 5 dollar per week (p. 95).
Ze zijn zeer solidair met de Oekraïners, maar ze betreuren dat zij in de EU veel minder welkom zijn.
En de oorlog in Oekraïne deed de graanprijzen stijgen in het Midden-Oosten.

In Noordoost-Syrië had het kalifaat jarenlang en ongehinderd wandaden kunnen plegen tot 23 maart 2019. In 2016, 2018, 2019 en 2020 viel het Turkse leger er dan binnen, met goedkeuring van Trump en bezette er een ‘veiligheidsstrook’ van 100 km breed en 32 km diep. 200.000 mensen sloegen op de vlucht, vooral Syrische Koerden. Door Turkije gesteunde Syrische milities plunderden er alles wat aan de Koerden toebehoorde. Er is olie, maar niet aan de pomp. 3 miljoen mensen leven er in vele soorten van crisis. IS werd verslagen in 2019, maar is sinds 2022 bezig aan een gruwelijke comeback: ze zijn nog met 6.000 à 10.000 in Syrië en Irak. In 2022 probeerden ze een gevangenis waar 4.000 IS-ers zitten, te bevrijden. Staes bezoekt ook Raqqa, waar IS van 2014 tot 2017 zijn gruwelbewind voerde, gevangenen publiekelijk executeerde, hun hoofden tentoonstelde en waar hun vrouwenpolitie de vrouwen permanent vernederde. Hij vergeet te vermelden dat beul nummer 1 een Belg was, Anouar Haddouchi! Met meer dan 110 onthoofdingen op zijn palmares. Bovendien speelden onze IS-vrouwen er een actieve rol bij de vernedering van de Jezidi-vrouwen en meisjes.
Vanuit Raqqa trekt hij naar Iraaks Koerdistan, waar 260.000 Syrische vluchtelingen wonen. In juni 2014 werd Mosoel veroverd door IS. Daar verkondigde Abu Bakr al Baghdadi de geboorte van het kalifaat. In december 2017 werd IS er verslagen. Staes vertelt ook over het nabije, beruchte al-Hol-kamp in Syrië, waar 56.000 mensen verblijven, o.a. 8.000 vrouwen en kinderen van buitenlandse IS-strijders. IS-vrouwen voeren er nu nog een terreurbewind: als een vrouw geen niqab draagt (enkel de ogen zichtbaar), stoppen ze haar in een put of vermoorden ze haar. België heeft 40 IS-vrouwen gerepatrieerd. In Iraaks Koerdistan is ook veel werkloosheid en armoede en de regering in Bagdad weigert de Syriërs te nationaliseren, zodat ze asielzoekers blijven (p. 161-169).

Staes uit kritiek op de EU, die jaarlijks maar 4 miljard euro geeft tijdens de Syrië-conferenties, maar hij vermeldt nergens hoeveel andere partijen, zoals de rijke Arabische landen, Rusland of China schenken.

Jordanië dan. Officieel vangt het 675.000 Syriërs op, maar het zijn er wellicht 1,3 miljoen. Daar stellen ze het beter dan in Turkije en Libanon, maar toch leven er 64% in armoede, hoewel er al ruim 230.000 werkvergunningen zijn afgeleverd, vooral aan mannen. Van de vrouwen werkt minder dan 10%.

Overal komen er anti-Syrische maatregelen, in mei 2022 liet Erdogan 17.000 Syriërs arresteren en naar Syrië deporteren. Syriërs die naar Europa proberen te vluchten, verkopen hun laatste bezittingen om een smokkelaar te betalen, maar ze worden met geweld tegengehouden door Griekenland en ook Denemarken beschouwt de provincie Damascus als veilig.
Dat wordt ontkend door drie Syriërs in België en door tienduizenden foto’s van een Syrische militaire fotograaf (p. 190-229).

In 2022 brak er cholera uit in Syrië. Die sloeg over naar Libanon, waardoor de regering in oktober 2022 begon aan de ‘vrijwillige terugkeer’ van 15.000 Syriërs per maand. Slechts 500 gingen erop in.
De aardbeving van 2023 heeft de anti-Syrische retoriek verergerd. In mei 2023 werd Assad opnieuw opgenomen in de Arabische Liga, die sindsdien ook pleit voor de terugkeer (p. 259-261).

De auteur besluit: “Dit boek wou het verhaal vertellen van de miljoenen Syriërs die sinds 2011 op de vlucht zijn. De ‘opvang in de regio’ werkt helaas niet: Libanon en Turkije moeten voor 77% van de vluchtelingen zorgen.” Hij pleit voor duurzamere oplossingen en vraagt de Belgische regering om meer Syriërs op te nemen. Die duurzame oplossingen zijn volgens hem: veilige terugkeer, bescherming en integratie in de buurlanden, legale hervestiging in landen buiten de regio. Daarvoor zijn heel wat zaken nodig, o.a. meer financiering.

p.s.

NL vangt 150.000 Syriërs op !!!

Beoordeling
Staes heeft veel moeite gedaan om een bijna vergeten problematiek weer onder de aandacht te brengen door in diverse landen met vele Syriërs te spreken. Hij bezocht hun kampen, hij kent de taal, cultuur en hun noden en beschikt over een heel groot inlevingsvermogen.

Voor elk land zijn er degelijke kaartjes, waar de meeste besproken plaatsnamen op staan. De rivieren Eufraat en Tigris staan er helaas niet op. Alle Arabische woorden zoals kimlik, adhan, thawra en andere worden één keer uitgelegd, maar een verklarend lijstje achteraan zou handig zijn.

Staes legt onvoldoende uit waarom de EU-landen niet geneigd zijn om meer Syriërs op te nemen. Over de rijke Arabische landen, Rusland en China spreekt hij niet, omdat zijn boek bedoeld is voor een Belgisch / Europees publiek en zijn focus op de EU ligt. Die bijdragen zijn er wel: zie https://+fts.unocha.org/plans/1114/donors?order=total-funding&sort=desc
Maar ik heb de indruk dat ze geen vluchtelingen opnemen.

Hij vermeldt ook niet dat een aantal Belgische Syriërs elk jaar bij hun familie ginds op vakantie gaan, maar terecht liever in België blijven.

Nog een paar details: ‘van zodra’ (p. 45, 75, 164, 195) is een gallicisme voor zodra, ‘slagen’ (p. 188) moet slaan zijn.

© Jef Abbeel, juni 2024 www.jefabbeel.be