Rubrieken
- Prehistorie
- Oudheid
- Middeleeuwen
- 1500-1900
- Twintigste Eeuw
- Staatsinrichting
Lesmateriaal op Periode
- Tijdvak 1
- Tijdvak 2
- Tijdvak 3
- Tijdvak 4
- Tijdvak 5
- Tijdvak 6
- Tijdvak 7
- Tijdvak 8
- Tijdvak 9
- Tijdvak 10
Lesmateriaal op Tijdvak
- Algemeen
- Basisonderwijs
- Brugklas
- Klas twee
- Klas drie
- Tweede Fase
- Toetsopdrachten
- Staatsinrichting
Lesmateriaal op Tijdvak
Links
Den ellendighen staet der Nederlanden
Lesmateriaal
Deze rubriek bestaat uit de volgende onderdelen:Lesmateriaal op Periode
Het lesmateriaal op Histoforum is geordend op periode. Bij elk onderwerp staat een korte beschrijving en een indicatie van het niveau.
Lesmateriaal op Tijdvak
Het lesmateriaal op Histoforum is ook geordend op tijdvak.
Lesmateriaal van Anderen
Her lesmateriaal van derden is geordend op doelgroep. Dit overzicht is mogelijk niet actueel.
Den ellendighen staet der Nederlanden
Tijdens en direct na het twaalfjarig bestand
werd er in de Nederlanden een schilderij (en
prent) gemaakt, dat betrekking heeft op het optreden van
Alva eind jaren zestig van de zestiende eeuw met als
de titel: Afbeeldinghe van den ellendighen staet
der Nederlanden, onder de wreede tijrannije van den
Hertoghe van Alba. Dit schilderij, dat te zien is in de Prinsenhof in Delft, kun je goed
gebruiken om de politieke verhoudingen in de
Nederlanden in deze periode te illustreren.
1. Na de Beeldenstorm in 1566 werd Alva naar de
Nederlanden gestuurd om de schuldigen te straffen. Op het
schilderij zit hij in volle wapenrusting - met het gulden
vlies om zijn nek - op de troon. Voor de troon ligt een
(katholiek) kruisbeeld. Naast de troon staat een spaarpot
voor de twintigste- (op onroerend goed) en tiende (op
roerende goederen) penning.De scepter is het symbool van
zijn militaire macht. Alva heeft een lastbrief van Filips II
in zijn hand. Boven zijn hoofd hangt zijn wapenschild.
2.Achter hem staat aartsbisschop Granvelle die, blijkens
bijgaand gedicht, ambities
Hieronder staat een beschrijving van het
schilderij/de prent. De bijbehorende afbeeldingen staan
op deze
PowerPoint presentatie.
op het pausschap heeft. Hij blaast Alva wraak en moordlust in.
3. Achter Granvelle staan de edelen die trouw zijn gebleven aan de koning. De honden zijn een symbool van trouw.
4. Aan Alva’s linkerhand staan zijn raadgevers en helpers. Van links naar rechts: Juan de Vargas Mejia, voorzitter van de Raad van Beroerten, bisschop Maarten Rijthoven van Yperen, Loys del RI, lid van de Raad van beroerten, broeder Cornelis uit Brugge, een fel verdediger van het katholieke geloof. De heer van Beckerseele, secreatris van Egmont (afgebeeld als ter dood veroordeelde). Wie de anderen zijn is niet bekend, mogelijk zijn zij ook lid van de Raad van Beroerten.
5. De 17 Nederlandse gewesten, voorgesteld als vrouwen. Zij zijn met kettingen vastgebonden aan Alva. Op de grond ligt een door Alva vertrapte omgekeerde Bijbel.
6. Twee verscheurde oorkonden als symbool van het schenden
van de privileges van de gewesten
7. Het bovenste deel van het schilderij biedt uitzicht op de Grote Markt in Brussel . Op de voorgrond een vijver vol bloed, waarin landvoogdes Margaretha van Parma aan het vissen is. Margaretha werd in 1559 tot landvoogdes benoemd, maar stond onder grote invloed van kardinaal Antoine Perrenot Granvelle.
8. Tot de prominente gestraften behoorden o.a. Egmont en Hoorne. Een boog met uitzicht op de Grote Markt in Brussel, met rechts de onthoofding van Egmont en Hoorne en links de onthoofding van Diederik en Gijsbert Batenburg (ook genoemd Bronkhorst-Batenburg).
9. Op de achtergrond de verhoren en de martelingen door de
inquisitie.
In 1614 schilderde Adriaen Pietersz. van de Venne het schilderij
De zielenvisserij. Dit schilderij is gebaseerd op Mattheus
4:18-20 'Toen hij nu langs de zee van Galilea ging, zag Hij twee
broeders, Simon, die Petrus genoemd wordt, en Andreas, diens
broeder, een net in zee werpen; want zij waren vissers. En Hij
zeide tot hen: Komt achter Mij en Ik zal u vissers van mensen
maken. Zij nu lieten terstond hun netten liggen en volgden Hem.'
De oproep van Jezus
De zielenvisserij is een allegorie op de ijver
van de religies tijdens het bestand. De rivier tekent de vanaf
nu duidelijke scheiding tussen noord en zuid. Links de
protestanten met de prinsen Maurits en Frederik Hendrik,
Frederik V van de Palts, Jacobus I van Engeland en de jonge
Lodewijk XIII van Frankrijk met zijn moeder Maria de' Medici. Op
de voorgrond vissen de protestanten; hun netten zijn gemerkt met
Fides, Spes en Caritas. Rechts de katholieken met aartshertogen
Albrecht en Isabella, Spinola en paus Paulus V gedragen door
kardinalen. Een bisschop met zijn priesters vist in het
katholieke bootje naar mensen.
Toelichting op psalm 1:
Bij de godsdiensttwisten tussen christenen onderling worden vaak bijbelteksten gebruikt om het eigen
gelijk aan te tonen en de andere partij te verketteren. Psalm 1 leent zich daar goed voor:
Psalm 1: De twee wegen. 'Welzalig de man die niet wandelt in de raad der goddelozen, die niet staat
op de weg der zondaars, noch zit in de kring der spotters; maar aan des Heren wet zijn welgevallen heeft,
en diens wet overpeinst bij dag en bij nacht. Want hij is als een boom, geplant aan waterstromen,
die zijn vrucht geeft op zijn tijd, welks loof niet verwelkt; - al wat hij onderneemt, gelukt.
Niet alzo de goddelozen: die toch zijn als kaf dat de wind verstrooit.
Daarom houden de goddelozen geen stand in het gericht, noch de zondaars in de vergadering der rechtvaardigen,
want de Here kent de weg der rechtvaardigen, maar de weg der goddelozen vergaat.'
Granvelle blaest hem wraeck en moord-lust in de ooren,
De landen ligghen (laes) geketent neer-gheboghen,
Men bant, men spant, men brant, men moort aen alle houcken,
Contact
Voor vragen over het lesmateriaal kunt u
contact opnemen met Albert van der Kaap.