Elders op Histoforum staan antwoorden op veel gestelde vragen over het schoolexamen en het centraal examen.

1. Is er een minimum lesurentabel of een adviestabel voor geschiedenis?

Nee. Wel is een urenverdeling van 2,2,2 (50 minuten) in de onderbouw havo/vwo heel gebruikelijk. In de onderbouw van het vmbo varieert het aantal uren, o.a. door het door vaker gebruikte leergebied Mens en Maatschappij veel sterker. In de tweede fase is er een studielast (respectievelijk 320 uur op het havo en 480/440 uur op het vwo), maar de school bepaalt zelf de hoeveelheid contacttijd.

Meer informatie over wat moet en mag in de onderbouw vindt u in deze SLO brochure.
Meer informatie over contacttijd in de tweede fase vindt u in het verslag van een enquête onder tweede fase docenten in 2009 (hoofdstuk 2).

2. Is de canon verplicht?

Besluit van 22 januari 2010 over invoering van de canon:

Artikel I (primair onderwijs)
In de bijlage bij het Besluit vernieuwde kerndoelen WPO wordt aan kerndoel 52 een volzin toegevoegd, luidende:
De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tien tijdvakken
Artikel II (onderbouw voortgezet onderwijs)
In de bijlage bij het Besluit kerndoelen onderbouw VO wordt aan kerndoel 37 een volzin toegevoegd, luidende:
De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tien tijdvakken
De beoogde inwerkingtredingsdatum is 1 augustus 2010.

Uit de nota van toelichting:
'De canonvensters kunnen in het onderwijs gebruikt worden om de tien tijdvakken, en de kenmerkende aspecten daarvan, uit te werken en te illustreren. Zij vormen derhalve een verbijzondering van de tijdvakken. De benoeming van de vensters als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken brengt met zich mee dat van scholen gevraagd wordt dat zij inzichtelijk kunnen maken dat in hun onderwijsaanbod - desgewenst ook buiten het geschiedenisonderwijs - de vensters geïntegreerd zijn in de behandeling van de tijdvakken. De bepaling gaat niet zo ver dat scholen elk individueel venster moeten behandelen in het onderwijs. Op deze manier kan de school eigen accenten (blijven) aanbrengen in het (geschiedenis)onderwijs, maar wordt tevens gewaarborgd dat een gedeelde kennis van de Nederlandse geschiedenis ontstaat.

SLO heeft voor zowel voor het basisonderwijs als voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs een brochure gemaakt waarin de canonvensters voor verschillende vakken worden uitgewerkt. Voor geschiedenis worden canonvensters gekoppeld aan de tien tijdvakken en de kenmerkende aspecten. Lesmateriaal bij diverse canonvensters vindt u o.a. op de website www.entoen.nu

3. Wat is het marktaandeel van geschiedenismethodes in de tweede fase?

Uitgevers geven, om begrijpelijke redenen, het marktaandeel van hun methodes niet graag prijs. In het verslag van een enquête onder tweede fase docenten in 2009 is een hoofdstuk opgenomen over keuzes van docenten en de mate waarin zijn tevreden zijn over de gekozen methode. In dit verslag vindt u ook een korte omschrijving van de methodes (Hoofdstuk 5)

4. Hoe moet ik mijn schoolexamen inrichten?

Sinds de herziening van het examenprogramma in 2007 zijn de vormvoorschriften voor de inrichting van het schoolexamen verdwenen. Dat betekent dat de school/vaksectie een grote mate van vrijheid heeft. Of en in welke mate docenten daar gebruik van mate en hoeveel schoolexamentoetsen zij geven leest u in het verslag van een enquête onder tweede fase docenten in 2009 (hoofdstuk 4).

5. Waar vind ik het examenprogramma geschiedenis?

Op de website Examenblad.nl vindt u het examenprogramma (2007). U vindt daar ook een handreiking bij het examenprogramma.

6. Waar vind ik de actuele versies van de syllabi voor vmbo, havo en vwo?

Op de website Examenblad staat telkens de actuele versie van de syllabis voor  vmbo, havo en vwo.

7. Waar vind ik informatie over het examen en de examenonderwerpen?

Algemene informatie over het examen vindt u op deze pagina van Histoforum. Gedetailleerde informatie bij de beide examenonderwpen voor havo en vwo vindt u hier.

8. Waar vind ik iconen van de tien tijdvakken?

Op Histoforum vindt u iconen in verschillend formaat voor alle tijdvakken.

9. Waar vind ik de kerndoelen voor het basisonderwijs?

Een overzicht van de kerndoelen basisonderwijs en ondersteunende informatie vindt u op de website van SLO.

10. Waar vind ik de kerndoelen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs?

Een overzicht van de kerndoelen basisonderwijs en de brochure wat moet en mag in de onderbouw vindt u op de website van SLO.

11. Invoering oriëntatiekennis op het centraal examen

Met ingang van 2015 (vwo cohort 2012-2015, havo 2013-2015) bestaat het centraal examen uit de domeinen A en B. Voor domein B verschijnt een nieuwe syllabus, waarin een aantal kenmerkende aspecten in een aantal historische contexten nader wordt omschreven. Voor havo gaat het om drie historische contexten, voor het vwo om vier hc's. Op deze pagina van de website van het College voor Examens wordt u op de hoogte gehouden van ontwikkelingen rond de syllabus voor het geschiedenisexamen havo/vwo in 2015.

13. Moet een leerling die overstapt van het profiel E&M naar het profiel C&M een extra onderwerp doen?

Ja, als een leerling overstapt naar een ander profiel moet hij/zij aan de eisen van dat profiel voldoen en dat betekent voor geschiedenis één extra onderwerp. Voor vorm, omvang en inhoud bestaan geen regels. Omdat alle verplichte onderdelen (domein A, B en C) moeten worden getoetst in het schoolexamen (domein B alleen zolang het centraal examen nog uit twee bijzondere onderwerpen bestaat) betekent dit dat de weging van de verschillende examenonderdelen zal moeten veranderen als een leerling overstapt van E&M naar C&M (er komt immers een onderwerp bij).

14. Moet een E&M leerling die ook in aanmerking wil komen voor het profiel C&M een extra onderwerp bestuderen?

Een leerling die in aanmerking wil komen voor het dubbelprofiel E&M en C&M moet voldoen aan de eisen van C&M en E&. Dat betekent dat hij/zij vijf onderwerpen (inclusie debeide cs thema's) moet hebben gedaan. Als het gaat om een E&M leerling die ook in aanmerking wil komen voor het profiel C&M, net als hierboven gesteld, een extra onderwerp zal moeten doen, in welke vorm of omvang dan ook, en dat een herbereking van het schoolexamen moet plaatsvinden. Als deze leerling ook op grond van deze herberekening voor geschiedenis een voldoende haalt, dan wel wanneer een eventuele onvoldoende geen invloed op het slagen voor het profiel C&M zou hebben, mag een dubbelprofiel worden uitgereikt.
Omgekeerd zou dit ook kunnen betekenen dat een leerling wel voor het profiel C&M maar niet voor het profiel E&M kan slagen. Dan namelijk wanneer het cijfer voor het extra onderwerp zijn onvoldoende voor geschiedenis verandert in een voldoende. Hiermee kan de kandidaat geslaagd zijn voor C&M en mogelijk niet voor E&M.

15. Welke vakken maken deel uit van het combinatievak?

Bij de uitslagbepaling volgens het vijfde lid wordt het gemiddelde van de eindcijfers van ten minste de volgende onderdelen aangemerkt als het eindcijfer van één vak, voor zover voor deze onderdelen een eindcijfer is bepaald: maatschappijleer en het profielwerkstuk en voor v.w.o. ook algemene natuurwetenschappen. Het bevoegd gezag kan daaraan toevoegen:
a. literatuur, als onderdeel van alle afzonderlijke moderne talen, met dien verstande dat indien het bevoegd gezag daartoe niet besluit, literatuur voor de bepaling van de eindcijfers een onderdeel is van het schoolexamen van de desbetreffende taal en literatuur,
b. klassieke culturele vorming, met dien verstande dat indien het bevoegd gezag daartoe niet besluit, klassieke culturele vorming voor de bepaling van de eindcijfers een onderdeel is van het schoolexamen van Latijnse taal en literatuur en Griekse taal en literatuur,
c. algemene natuurwetenschappen in het h.a.v.o.,
d. bij bijzondere scholen: godsdienst of levensbeschouwelijk vormingsonderwijs, met dien verstande dat indien het bevoegd gezag daartoe niet besluit, godsdienst of levensbeschouwelijk vormingsonderwijs geen onderdeel is van het eindexamen, tenzij Onze Minister daarvoor goedkeuring heeft verleend met toepassing van artikel 11, eerste lid, onder c, artikel 12, eerste lid, onder c, of artikel 13, eerste lid, onder c.

16. Wat zijn de vernieuwde exameneisen en wanneer gaan die in?

1. Per schooljaar 2011-2012 wordt de maatregel van kracht dat voor alle vakken op het centraal examen (CE) gemiddeld een voldoende moet worden gehaald. Dit gaat gelden voor leerlingen vmbo, havo en vwo. Zie toelichting OCW.
2. Eveneens gaat per schooljaar 2011-2012 de maatregel gelden dat voor leerlingen in de basisberoepsgerichte leerweg (bb) van het vmbo het schoolexamen (SE) hetzelfde gewicht krijgt als het centraal examen, net als havo en vwo.
3. In het schooljaar 2012-2013 zal voor leerlingen havo en vwo de maatregel ingaan dat maximaal één 5 als eindcijfer (het gemiddelde van het SE en het CE) mag worden gescoord voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde.

17. Mag een atheneumdiploma worden uitgereikt aan gezakte gymnasiumkandidaten?

Afgewezen voor gymnasium, maar met een atheneumlijst die aan alle eisen voldoet. Kan de school achteraf een atheneumdiploma uitreiken? Nee, dat kan niet. Op categorale gymnasia was dat voorheen al niet mogelijk, op scholengemeenschappen geldt dit als een nieuwe regel met ingang van 1 augustus 2011. Op een scholengemeenschap kan nog tot het moment van opgave van de SE-cijfers (drie dagen voor aanvang van het CE) een keuze worden gemaakt voor atheneum (eventueel met Latijn of Grieks als extra vak) als gymnasium risicovol lijkt. Als eenmaal de SE-cijfers vaststaan en het CE begint, is de keuze voor gymnasium of atheneum ook op de scholengemeenschap definitief – die kan dan niet meer worden teruggedraaid.
Bron: artikel 52a van het Eindexamenbesluit VO.

N.B. In april 2012 heeft de minister besloten deze maatregel uit te stellen!

18. Kunnen E&M leerlingen verplicht worden het programma van C&M te volgen?

Leerlingen met een E&M profiel, zijn door de school in 6V zonder het de leerlingen te melden in een C&M/E&M geschiedenis klas geplaatst waarin ze alleen het volledige programma van C&M kunnen volgen. Dat wil zeggen de E&M leerlingen zijn nu ook verplicht om de extra 40 uur en de Toets over het extra thema te maken. Terwijl ze niet die 480 uur hoeven te maken maar 440 uur. Mag een school leerlingen hiertoe dwingen? In het examenprogramma staat het volgende over het schoolexamen:
* Het schoolexamen heeft betrekking op domein A en:
* de domeinen en subdomeinen waarop het centraal examen geen betrekking heeft;
* indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: een of meer domeinen of subdomeinen waarop het centraal examen betrekking heeft;
* indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: andere vakonderdelen, die per kandidaat kunnen verschillen.
Van belang is het laatste punt. Het bevoegd gezag (in de praktijk meestal de schoolleiding) bepaalt het onderwijskundig beleid op een school en heeft formeel dus het recht op het toevoegen van een thema aan het schoolexamen programma voor, in dit geval, de E&M leerlingen. Dit kan anders zijn als de schoolleiding de bevoegdheid voor het invulling geven aan het examenprogramma officieel heeft g emandateerd aan de sectie.

19. Zijn de kenmerkende aspecten verplicht in de onderbouw?

De kenmerkende aspecten zijn alleen verplicht in de tweede fase havo/vwo. Het gaat dan om 49 kenmerkende aspecten In de onderbouw vmbo en havo/vwo gelden officieel alleen de kerndoelen, waarin sprake is van tien tijdvakken en kenmerkende aspecten zonder dat deze nader worden gespecificeerd. De kenmerkende aspecten voor po (20), onderbouw vmbo (27) en onderbouw havo/vwo (37) zijn wel gebruikt in Leerplan in Beeld.