Dantumawoude

Dantumawoude is een oud Fries dorp dat in de veertiende eeuw (1369) bekend stond als Dointhimwalda. In 1421 wordt het vermeld als Dontimwalda en in 1505 als Dantumwald. Het dorp ligt op een zandrug in wat vroeger een moerasgebied was. 'Dont' betekent hoge zandrug en 'woude' betekent (moeras)gebied.

Kaart van Schotanus uit Het dorp is gebouwd rond een kerk, die in zijn huidige vorm dateert uit 1755 en gebouwd is op dezelfde plaats waar al eerder een kerk stond die vermoedelijk rond 1200 is gebouwd.

Hervormde kerk van Dantumawoude

Dantumaworde kende verschillende adellijke Staten. zoals de Bonga of Buinga State, de Doina State, de Oenema State en vermoedelijk ook de Ewinga State. Deze staten zijn echter in de loop der tijd vervallen en/of afgebroken. Een stins of state is een voormalige burcht of landhuis in Friesland. Het Friese woord stins betekent steenhuis. Oorspronkelijk werd de benaming stins alleen gebruikt voor de stenen wachttorens die bij de vaak houten state stond. Later werd de naam stins ook gebruikt voor het hele gebouw.

Doopsgezind

De Vermaning (doopsgezinde kerk) dateert van 1767. Daarvoor stond er op dezelfde plaats aan de Doniaweg 34 een houten Vermaanhuis

Doopsgezinde kerk aan de Doniaweg met kosterswoning

"Die sig des Armen ontfermt leent den Heere ende hi sal syne Weldaet vergelden", weten de bezoekers van de Damwoudster vermaning. De tekst op de gevelsteen werd door de broeders en zusters ter harte genomen en doordat Damwoude "een der meest welgestelde Doopsgezinde plattelandsgemeenten" werd, kon veel goeds worden gedaan. Niet alleen de eigen armen werden geholpen. Ook "arme verdreevlingen in of omtrent Danswijk" (Danzig/ Gdansk) werden in 1736 geholpen. En de arme zustergemeente Kollumerzwaag klopte in 1774 niet vergeefs in Damwoude aan. Verder werd het fonds van Buitenlandsche Nooden in de achttiende eeuw flink gespekt en meer dan dertig leden verplichtten zich in 1811 voor een jaarlijkse bijdrage aan de predikantenopleiding in Amsterdam. Van die opleiding kwam ook Damwoudes eerste betaalde predikant Jan Ter Borg. Tot zijn beroeping in 1811 had Damwoude het altijd gedaan met liefdepredikers. Meestal waren het er drie, maar een enkele keer waren het er wel zeven. De laatste en bekendste Damwoudster liefdeprediker was Uilke Reitzes.

In de doopsgezinde kerk van Dantumawoude is Janke Eilerts Wijnalda op donderdag 3 juni 1734 gedoopt. Janke was de dochter van Ellert IJettes Wijnalda (Leeraar der doopsgezinde tot zúiderhúisterveen ) en Ebeltie Foekes Oenema tot Bottinga. Janke trouwde in Damtumawoude met Johannes Douwes uit Surhuisterveen.

Johannes Douwes was de overgrootvader van Bieuwkjen Johannes Wijnalda, de vrouw van Gerrit Hendriks van der Kaap.