Community Geschiedenis Histoforum
Fietsen langs een Romeinse heirbaan
Caesar veroverde onze gewesten en in zijn spoor werd de 7 meter brede heirbaan Boulogne – Köln aangelegd. Deze reisgids bestaat uit fietsroutes langs deze weg. De titel van het boek (“Romeinse heirwegen”) is misleidend: het 600 km lange fietspadennet volgt enkel deze ene voormalige heirbaan, die van Boulogne-sur-mer via Bavay en Tongeren door vier landen loopt en eindigt in Köln, het centrum van de toenmalige Romeinse overheersing in Germanië. Het is onderverdeeld in 9 dagen en biedt de mogelijkheid om het traject in beide richtingen af te leggen.
Een dagtocht heeft een bescheiden lengte van 47 à 88 km, gemiddeld 67 of ongeveer drie uur fietsen. Je houdt dus nog veel tijd over bezoekjes aan musea, steden en restanten van Romeinse aanwezigheid in onze gewesten. De route begint dus in Boulogne –sur-mer, waar Claudius naar Engeland trok en Napoleon hetzelfde wou ondernemen. Bekende plaatsen onder weg zijn Arras, Cambrai, Bavay of Bagacum Nerviorum, de hoofdstad van de Nerviërs, Binche, Gembloux, Tongeren, Heerlen. Op het traject van de vroegere heirbaan liggen nu soms drukke verkeerswegen. Dat is elders ook zo: de Via Aemilia wordt nu ingepalmd door de autosnelweg Milaan – Bologna – Ancona. Raskin zocht dan naar rustigere paden. De omgeving was rijk aan tumuli of grafheuvels, vandaar de bijnaam Via Appia van het noorden. Van de 59 overblijvende tumuli liggen er 52 in Haspengouw, o.a. twee in Koninksem / Tongeren, de woonomgeving van de auteur. Hij beschrijft de geschiedenis van de weg, ook na de vlucht van de Romeinen voor de Goten in 410 n.C. Hij haalt zijn informatie uit Romeinse bronnen, hedendaagse archeologie en luchtfotografie. De steden worden genoemd met hun Romeinse en hedendaagse naam en krijgen hun historisch profiel.
Raskin geeft genoeg adressen van goedkope overnachtingen op campings, in jeugdherbergen, chambres d’hôtes en bescheiden hotels. De afstandstabel is gedetailleerd, de routekaarten bevatten ook de bezienswaardigheden en alternatieve wegen. We krijgen ook mooie foto’s van Romeinse mijlpalen, legertuigen, tumuli, thermen, opgravingen, Romaanse en gotische kathedralen, marktpleinen, fortificaties van Vauban, oorlogskerkhoven, musea. De auteur heeft dus goed werk geleverd.
Enkele opmerkingen: bij Boulogne, Arras, Cambrai, Bavay missen we de vermelding dat ze eeuwenlang bij het graafschap Vlaanderen hoorden ( ca. 800 – 1544). Het Latijn is niet altijd correct: “Via Gesoriacum ad Colonia” (p.8) zou eerder “a Gesoriaco” en “Coloniam” moeten zijn. Een mijl is mille passus; in het meervoud gebruiken we milia passuum(38). Principia (hoofdkwartier van het legerkamp,39) moet principium zijn. Soms staat er ook een drukfoutje ( “Romeins muur”, 113). Raskin verwijst naar het “Itinerarium Antonini Augusti” (15). Dit is niet van een of andere “Antonius” en werd ook niet opgesteld aan het einde van de 3° eeuw. Het dateert uit de tijd van keizer Antoninus of Caracalla, dus rond 211 – 217; het werd ca. 300 opnieuw bewerkt. Het is het uitgebreidste uit de oudheid dat bewaard is en bestaat uit twee delen: een itinerarium provinciarum met de landwegen en een itinerarium maritimum met de zeeroutes. Het boek van Raskin had een hardere omslag mogen hebben om de fietstochten te overleven.
De doelgroep: sportieve studenten en leraren Latijn en geschiedenis, leken met interesse voor de Romeinse en latere geschiedenis van onze gewesten.
Referentie :
Guy Raskin, Fietsen op Romeinse heirwegen. Uitgeverij Elmar, Rijswijk, 2006. 210 p. ; kaarten, foto’s, tabellen, woordenlijst. ISBN 90-389-1675-2; € 16,95.
Jef Abbeel, februari 2006
Met onderstaande zoekmachine kunt u zowel zoeken op het www als binnen deze site en Histoforum
© Albert van der Kaap, Enschede
1998-2005.