Familienamen
in België en omgeving
Eerst en vooral : dit is een puur wetenschappelijk
lexicon, geen populair. Het is dus niet bedoeld als ontspannende lectuur, hoewel
het leuk is de herkomst en betekenis van je naam te kennen. Het verscheen voor
het eerst in 1993, toen nog in twee delen. De nieuwe editie is eendelig, op
dunner papier gedrukt , bijgewerkt tot 2003 en dus uitgebreid.
Dit lexicon telt meer dan 150.000
familienamen ; Vlaamse, Waalse, Picardische , Duitse. Door migraties in het
verleden hebben vele namen een Nederlands of Frans uitzicht, maar een andere
herkomst en betekenis.
De auteur ontsluiert die herkomst door terug te gaan naar hun veelal
Middeleeuwse herkomst. Hij noemt en dateert ook de persoon die de naam het eerst
droeg en de plaats waar hij leefde. Indien mogelijk verwijst hij naar verdere
literatuur. Hij begint met een
nuttige toelichting voor de gebruikers : namen met van of de zoek je onder het
stamwoord, ij bij y. De Duitse namen die hierin staan dateren dikwijls al uit de
Oostenrijkse tijd ( 18° eeuw ) of uit de 20° eeuw. Soms hebben ze hun Duits
uitzicht verloren ; b.v. Hongerloot, Strijpsteen, Reumer. Verder
krijgen we ook een kleiner
aantal Engelse, Portugese, Spaanse,
Italiaanse, Slavische en joodse namen. Adamo
is erbij, di Rupo niet. De
meeste namen van Nederland
staan
er gelukkig bij. De titel is dus bescheiden.
Enkele uitzonderingen : Adank, Akveld, Rethans, Welsing. Bij
elk trefwoord staan varianten
en afkortingen die de categorie aangeven : Patr. , Metr. , BN , BerBN, BerN, HN , Pln .
De betekenis hiervan leer je best
van buiten of schrijf je op een bladwijzer. Anders moet je telkens gaan zoeken
in de lijst , die 24 pagina’s lang is ( 17 – 40 ) . De uitgever had een
selectie van afkortingen met hun verklaring op
een mooie bladwijzer mogen zetten. Andere
afkortingen verwijzen naar verdere literatuur, naar plaatsnamen , woordsoorten,
taalkundige fenomenen , tijdperken, talen. De
plaatsnamen komen voor in twee
ŕ vier talen :
Nederlands, Frans, Duits, Engels ( 41 – 44 ). Zeer
handig, want niet iedereen weet dat Bonen en Boulogne, Breslau en Wroclaw,
Diedenhofen en Thionville, Dworp en Tourneppe , Ternaaien en Lanaye
hetzelfde zijn. Wie de moeite
doet om de voorgeschreven werkwijze ( p. 10-12 ) te
volgen en enkele afkortingen te noteren, zal aan dit boek veel deugd beleven. De
betekenis
van de naam die je opzoekt kan soms meevallen en soms ook tegenvallen.
Een paar voorbeelden : Laitem is laid temps, slecht weer of slecht humeur ;
Tobback is een varkensslager of slachter ; Verhofstadt heeft geen mooie tuin in
de stad, maar een hoeve in een dorp ; Moerman is een handelaartje in turf ; Dua
is gewoon Van der Aa ( uit de Franse tijd ).
De Croo daarentegen komt heel vroom van De
Referentie:
Frans
Debrabandere,
Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk. Uitgeverij
Veen en Het Taalfonds, Amsterdam en Antwerpen, 2003.
1359 p. ; lit., afk.
ISBN 90 204 0207 2;
€ 69.90 .
Jef
Abbeel, dec. 2003 – jan. 2004 .