Artikelen 2009

• * Webquests
  Een komplete beschrijving van alle onderdelen van de webquest.

•  

• * De tien tijdvakken
  De kenmerkende aspecten en iconen van de tien tijdvakken.

•  

• * Backwarddesign

• 
  

• * Enduring Understanding

• 
  

• * Essential questions

• 
  

• * De Histoforum methode
  Een beschrijving van de ideeën die ten grondslag liggen aan veel van het lesmateriaal op Histoforum. Aan dit artikel wordt nog gewerkt.

• 
  

• * Beschrijvingen van de tien tijdvakken voor docenten

• 
  

• * Beschrijvingen van de tien tijdvakken voor leerlingen

• 
  

• * Informatievaardigheden
  Een artikel over informatievaardigheden en informatievaardig worden met diverse checklisten.

• 
  

• * Handelen met voorkennis
  Een artikel over het belang van voorkennis.

• 
  

• * Conceptual Change
  Een artikel over conceptual change in relatie tot voorkennis.

• 
  

• * Prehistorie
  In dit artikel wordt een lans gebroken voor meer aandacht voor de prehistorie. Doel is om het leerlingen vervolgens gemakkelijker te maken betekenis te geven aan het verleden.

• 
  

• * Historisch denken
  Een artikel, gebaseerd op het werk van Carla van Boxtel en Jannet van Drie, over historisch denken in het voortgezet onderwijs.

• 
  

• * Gelezen tijd
  Een artikel over het gebruik van historische romans in de hogere jaren van het voortgezet onderwijs.

• 
  

• * Brugge in de (late) middeleeuwen
  Beschrijving van een multimediale lessenserie over handel, nijverheid, leven en geloven in Brugge in de late middeleeuwen.

• 
  

• * Historisch belang als historische vaardigheid
  Een artikel over 'historisch belang' als historische vaardigheid.

• 
  

• * Het historisch belang van W.O.I
  'Historisch belang' als vaardigheid toegepast op de Eerste Wereldoorlog.

• 
  

• * Wie vermoordde wie, waar, waarom en hoe?
  Een artikel over achtergronden van de opdracht over Bonifatius

• 
  

• * De moord op Bonifatius

• 
  

• * Corroboration
  Dit artikel gaat over 'corroborative learning', een begrip dat je in het Nederlands helaas alleen kunt omschrijven. Corroboration betekent zoiets als het versterken van bijvoorbeeld  een bewering met ander, nieuw bewijs. Bij 'corroborative learning' vergelijken leerlingen bronnen met elkaar om tot een oordeel te komen. Bronnen die een duidelijk verschillende opvatting over een gebeurtenis of ontwikkeling bieden versterken het leren.

• 
  

• * U denkt voor mij
  Een onderzoek naar de effecten van onderzoeksgericht leren op een, niet met name genoemde, school in de V.S. Twee onderzoekers onderzoeken de effecten van een onderzoeksgerichte werkwijze bij het vak geschiedenis.

• 
  

• * Unnatural and essential: the nature of historical thinking
  Belangstelling voor het verleden is de mens misschien wel aangeboren of in ieder geval jong aangeleerd. Waarschijnlijk is dat ook de belangrijkste reden dat er op het boek 'Historical Thinking and Other Unnatural Acts' van Sam Wineburg nogal wat kritiek kwam. Hoezo is historisch denken onnatuurlijk?

• 
  

• * De tien tijdvakken van ...
  Een artikel over het digitale instrument 'De tien tijdvakken van...', waarmee leerlingen een eigen invulling kunnen geven aan de tijdvakken of zelf een canon kunnen maken.

• 
  

• * Opdrachten bij 'De tien tijdvakken van ...'
  Leerlingen maken samen een canon bij de tien tijdvakken of leggen een tijdvakkendossier aan.

• 
  

• * History Maker
  An article about History Maker, a digital instrument for students to make their own history stories.

•  
  

  Artikelen 2010

  • * Een schooleigen canon
    Leerlingen maken zelf een canon met een digitaal instrument.

  •  

  • * Films in de geschiedenisles
    Een artikel over een onderzoek naar het effect van het gebruik van historische films in de klas.

  •  

  • * Webquests
    Een komplete beschrijving van alle onderdelen van de webquest

  •  

  • * De SixPack
    Een beschrijving van een format voor onderzoeksopdrachten. Dit format is een combinatie van een webquest en de Big6. Dit format bevat ook een scan waarmee u de moeilijkheidsgraad van een opdracht in kaart kunt brengen.

  •  

  • * Marzano's dimensies van leren

  •  

  • * Hoe schrijf je een recensie?
  
  

  • * Vragen
    Een kort artikel over het belang van het stellen van (de juiste) vragen.

  •  

  • * The shortest history of Europe
    Een samenvatting van een intrigerend boek van de Australiër John Hirst, inclusief een bijbehorende powerpoint presentatie.

  •  

  • * The oddity of Europe
    In dit hoofdstuk uit Pre-Industrial Societies: Anatomy of the Pre-Modern World vraagt Patricia Crone zich af waarom het Eurazische continent zo'n dominante positie in in de wereld inneemt. 

  •  

  • * De tien tijdvakken 1
    Een powerpoint met kaarten bij de tien tijdvakken.

  
  

  Artikelen 2011

  • * Tijd- en plaatsgebondenheid (historische empathie)
    Overzicht van opvattingen over historische empathie in recente literatuur.

  •  

  • * Precolumbiaanse culturen uit Meso-Amerika

    Tekst van een nascholing met zeer uitgebreide powerpoint presentatie, gemaakt door Jos Martens voor een bijeenkomst op de universiteit van Antwerpen. voor leraren geschiedenis, maatschappelijke vorming en Nederlands. De tekst bestaat uit drie delen, de Azteken, Teotihuacan: stad der goden, navel van de wereld en Maya,  kinderen van de tijd 

     

  • * Geschiedenis als competentie

  •  

  • * Structurerende elementen van de Westerse cultuur

  •  

  • * Het formuleren van hoofd- en deelvragen

  
  

  • *  Waarom is Europa zo dominant in de wereld?
    De visie van Niall Ferguson. Vergelijk die met de visie van Patricia Crone.

  •  

  • * Speelfilms als medium voor multimediaal en vakoverschrijdend werken
    Een artikel van Jos Martens over het gebruik van speelfilms in de klas.

  •  

  • * Koude Oorlog en Enduring Understanding

  •  

  • * Buiten je tijd denken
    Een artikel over historische empathie

  •  

  • * Truman en de Koude Oorlog
    Een bespreking van Miscambles boek From Roosevelt to Truman: Potsdam, Hiroshima and the Cold War door John Harper.

  •  

  • * Renate Bethge en de Hitler groet 
    Een artikel over historische empathie in de les.

    
    

  Artikelen 2012

  • * Liber Floridus

    Jos Martens bespreekt in dit artikel het Liber Floridus, een encyclopedie geschreven door Lambertus,
    een kanunnik aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Sint-Omaars in het begin van de twaalfde eeuw.

    
    

  • * Nieuw leven voor een oude atlas met een nieuw wereldbeeld. Gerard Mercator en de heruitgave van de Mercator - Hondius atlas uit 1607

    Dit is het derde artikel van Jos Martens over hoe mensen, culturen en tijdvakken naar hun wereld kijken, na

  •  Maya, Azteken, Tolteken. Precolumbiaanse culturen uit Meso-Amerika en hun wereldbeeld (2011) en LiberFloridus. 1121 De wereld in één boek (2012). Ditmaal over het wereldbeeld van de 16de eeuw, zoals het werd vormgegeven door de beroemde cartografen Gerard Mercator en Judocus Hondius.
    Een groot deel van de tekst van dit artikel is gebaseerd op Waldseemüller en de geboorte van ‘America’, Joos de Rijcke-site, - Knop: Eeuw Joos, dl. 1: De wereld in kaart en op de geactualiseerde multimedia navorming Mercator, de man die de aarde in kaart bracht (2012).

  • 
    

  • * Bruikbaarheid en betrouwbaarheid van bronnen
    In dit artikel wordt leerlingen uitgelegd waarop ze moeten letten bij het beoordelen van (de bruikbaarheid en betrouwbaarheid van) bronnen

  • 
    

  • * Bruegel zag blinden in Sint-Anna-Pede
    Albrecht de Schrijver, coördinator van het openlucht-Bruegelmuseum in Dilbeek, beschrijft in dit artikel de relatie tussen de geschiedenis van het H. Elisabethziekenhuis in Sint-Anna-Pede en "de parabel der blinden" van Bruegel. 

  •  

  • * Prehistorie en  historisch denken en redeneren
    In dit artikel wordt beschreven hoe je aan de hand van concreet lesmateriaal met jonge leerlingen kunt werken aan historisch denken en redeneren. Centraal staat het werken met bronnen en historische empathie.

    
    

    Artikelen 2013

  • * Pogrom

    Artikel over het gedicht Pogrom van Ed Hoornik uit 1939. 

  •  

  • * Huis der wijsheid

    Bespreking van het boek van Jonathan Lyons 'Het huis der wijsheid'. Hoe Arabieren de westerse beschaving hebben beïnvloed (House of Wisdom, 2009, vertaling van de Plassche R. & van de Westelaken, J.), Amsterdam, Bulaaq - Antwerpen, EPO, 2010, 335 blz.

    
    

  • * De geboorteplaats van Pieter Bruegel de Oude

    Heel lang was er onzekerheid over de geboortplaats van Pieter Bruegel de Oude. Voor Albrecht de Schrijver is het nu duidelijk, Pieter was een Nederlander. 

     

  • * Napoleon op social media
    Miny Vroegindewey wil scholieren, leerkrachten en andere geïnteresseerden interactief betrekken bij het Napoleontisch verleden. Zij wil hen aanmoedigen om via Facebook en Twitter te reageren, vragen te stellen aan de Bonapartes, en informatie te zoeken voor bijvoorbeeld werkstukken. 

  •  

  • * Webschrijven
    Tips voor het schrijven van artikelen op een website. 

  •  

  • * Wat maakt een opdracht moeilijk?
    Aan de hand van een vraag uit een vmbo-examen wordt ingegaan op de vraag wat een opdracht moeilijk maakt. 

  •  

  • * Feedback

    Artikel over het geven van effectieve feedback. 

     

  • * A matter of time
    Peter Seixas luidt de noodklok over zijn Historical Thinking Project.

  •  

  • Artikelen 2014

  • * Misvattingen over Bloom

    Over de (gereviseerde) taxonomie van Bloom bestaan diverse misvattingen. In dit artikel worden er twee besproken. 

  • * Beheersingsniveau en de taxonomie van Bloom

    Benjamin Bloom maakt in zijn beroemde taxonomie uit 1956 (gereviseerd in 2011 door Anderson en Krathwohl) onderscheid tussen lagere en hogere denkvaardigheden. Lagere denkvaardigheden zijn herinneren, begrijpen en toepassen, hogere denkvaardigheden analyseren, evalueren en creëren, waarbij evalueren makkelijk tot misverstanden kan leiden, In deze taconomie wordt er waarderen en beoordelen mee bedoeld.

    Deze taxonomie wordt vaak gebruikt om via opdrachten die respectievelijk betrekking hebben op de lagere en de hogere denkvaardigheden onderscheid te maken tussen goede en minder goede leerlingen. Dat is eigenlijk onjuist. Je kunt met opdrachten nagaan of leerlingen tot hogere denkvaardigheden in staat zijn, maar je kunt ze niet gebruiken om het niveau van de leerlingen te bepalen. Je kunt alle leerlingen, ongeacht hun niveau, opdrachten die betrekking hebben op hogere denkvaardigheden, de moeilijkheidsgraad van de opdrachten zal echter teleksn verschillend zijn, maar die is van andere factoren afhankelijk. Zie het voorbeeld vcan een opdracht bij de fabel Androclus en de leeuw.

    
    

  • * Arbeidsdeling

    Voor een project was ik bezig met het toewijzen van belangrijke begrippen aan kenmerkende aspecten. Een van die begrippen was arbeidsdeling en dat leverde meteen problemen op. In dit artikel de reacties van een tweetal archeologen.

    
    

  • * Een spervuur van publicaties. 1914-2014

    In 2014 herdenken wij het begin van de Eerste Wereldoorlog, de Groote Oorlog. En dat zullen we geweten hebben. Daarom deze beknopte intro, die nu en in de loop van de volgende jaren op deze site beslist nog vaker aanvullingen zal kennen. Beschouw dit als een eerste oriëntatie, beperkt tot non-fiction.

    
    

  • * Examenvragen 2014
    Bespreking van enekele vragen uit het pilotexamen 2014 havo.

  • 
    

  • * Beatrijs, een Middeleeuwse Lady-Gaga?

    In dit artikel laat Jan Uyttendaele, lector aan de katholieke universiteit Leuven, aan de hand van Beatrijs zien wat de betekenis van de middeleeuwen voor het heden kan zijn. Maar hij toont ook aan hoe gemakkelijk je hierbij in de fout kunt gaan.

    
    

  • * Anatomie. De ontdekking van het menselijk lichaam

    Artikel van Jos Martens naar aanleiding van het boek Anatomie. De ontdekking van het menselijk lichaam van Hugh Aldersey-Williams. Jos Martens waardeert dit boek met vier van de maximale vijf sterren.

     

  • * Hoe moeilijk kan het zijn?

    Verslag van een kein onderzoekje naar de moeilijkheidsgraad van een opdracht.

     

  • * Historische bewijsvoering

    In dit artikel over historische bewijsvoering wordt een tweetal vragen uit centrale examens die betrekking hebben op de historische vaardigheid bron en vraagstelling besproken.

     

  • * Historische bewijsvoering 2

    In dit artikel over historische bewijsvoering wordt een tweetal opdrachten over de prehistorie besproken die betrekking hebben op de historische vaardigheid bron en vraagstelling.

     

  • * Historische bewijsvoering 3

    Ook in dit derde artikel een bespreking van enkele opdrachten die betrekking hebben op historisch denken en redeneren.

     

    • * The shortest history of Europe
      Een samenvatting van een intrigerend boek van de Australiër John Hirst, inclusief een bijbehorende powerpoint presentatie.

    •  

    • * The oddity of Europe
      In dit hoofdstuk uit Pre-Industrial Societies: Anatomy of the Pre-Modern World vraagt Patricia Crone zich af waarom het Eurazische continent zo'n dominante positie in in de wereld inneemt. 

    •  

  • * Waarom is Europa zo dominant in de wereld?
    De visie van Niall Ferguson. Vergelijk die met de visie van Patricia Crone. 

     

    * Structurerende elementen van de Westerse cultuur
    Welke elementen zijn, volgens Jona Lendering, bepalend geweest voor het Europa zoals wij dat kennen?

     

    Artikelen 2015

  • * Kanttekeningen bij gepersonaliseerd leren

    Enkele kanttekeningen bij gepersonaliseerd leren naar aanleiding van een artikel van Ger Groot in Trouw (24 oktober 2015).

    
    

  • * De heilige oorlog is niet van alle tijden

    Artikel van Jos Martens naar aanleiding van het boek Koningen, kruisvaarders en kaliefen. Geloof, macht en geweld ten tijde van de kruistochten en de jihad van Brian, Catlos uit 2015. 

     

  • * Zijn scholen gemodelleerd naar fabrieken?

    Nee, is het duidelijke antwoord van Jack Schneider,  assistant professor aan het College of the Holy Cross in de Verenigde Staten.  

     

  • * Het vmbo-examen 2015

    Enkele opmerkingen bij een drietal vragen uit het geschiedenisexamen voor vmbo-gtl 2015. 

    
    

  • * Formatief toetsen

    Een beschrijving van een documentaire van Dylan William over formatief toetsen met links naar fragmenten uit deze documentaire. 

     

  • * Tien technieken voor formatief toetsen

    Een overzicht van tien feedback technieken van Dylan William die leerlingen aan het denken zetten. 

     

  • * Geschiedenisonderwijs in de V.S.

    Een samenvatting van een tweetal blogs van Larry Cuban, emeritus hoogleraar aan Stanford University, over het geschiedenisonderwijs in de Verenigde Staten. 

     

  • * Kruistochten

    Onder de titel 'Jihad zonder einde om het heilig land' gaf Jos Martens het afgelopen jaar in België diverse nascholingen over de kruistochten. De uigebreide syllabus en een zeer uitgebreide PowerPoint Presentatie stelt hij voor docenten beschikbaar op Histoforum. 

     

  • * Rubrics

    In dit artikel wordt uitgelegd wat een rubric is en hoe je die in de klas op verschillende manieren kunt gebruiken.

     

  • * Hoe maak ik een goede poster?

    Hoe maak je een goede poster en hoe beoordeel je het werk van leerlingen? In dit artikel staat een overzicht van kenmerken van een goede poster krijgen en een beoordelingsinstrument. 

     

  • * PowerPoint presentaties 1
    Artikel over nadelen en voordelen van het gebruik van powerpoint tijdens mondelinge presentaties. 

  •  

  • * PowerPoint presentaties 2

  •  

  • * Tips voor het maken van een goede PowerPoint presentatie.

  •  

  • * Redeneren over en met bronnen

  • Artikel over historisch redeneren over en met bronnen met voorbeeldopdrachten over het Masrhallplan.

  •  

  • * Poppies

    De klaproos is hét symbool van de Eerste Wereldoorlog, maar wat is eigenlijk de oorsprong ervan? Dit korte artikel vertelt het verhaal.

     

    * Heksen, hermelijn, hoogmoed & onmondige vrouwen

    Een artikel over het wereldbeeld in de middeleeuwen, geschreven naar aanleiding van de romans over de Rozenoorlogen van Philippa Gregory.

     

    Artikelen 2016

  • * Generieke leerdoelen

  • Wie bij het ontwerpen van onderwijs uitgaat van het Backward Design principe, begint met het formuleren van leer- en/of toetsdoelen. Je kunt deze onderwerp specifiek, maar ook generiek beschrijven.

     

    • * Brutus

    Op de Livius website staat een bron die prachtig illustreert hoe de overgang van, in dit geval, een
    germaanse godsdienst naar het christendom geleidelijk plaats vond.. Het gaat om een grafsteen, gevonden in Rigomagus, het huidige Remagen. 

  • * Wanneer is een vraag een havo-, wanneer een vwo-vraag?
    Anders gezegd, hoe maak je onderscheid tussen opdrachten waarvan je verwacht dat de gemiddelde vwo-leerling die wel kan maken, maar waar de gemiddelde havoleerling te veel moeite mee zal hebben? Om een begin van een antwoord te vinden heb ik twee vragen uit respectievelijk het havo- en het vwo-examen van 2015 (eerste tijdvak), die betrekking hadden op ongeveer hetzelfde onderwerp met elkaar vergeleken.

    
    

    * De Culturele (anti) Revolutie in China
    Voor wie in het schoolexamen aandacht wil besteden aan de geschiedenis van communistisch China heeft onze Belgische collega, Jef Abbeel, een uitgebreid schematisch overzicht gemaakt van de Culturele Revolutie, die misschien beter een ant-revolutie genoemd kan worden. Dit overzicht heeft hij gebruikt voor een vraaggesprek over dit thema in het Belgische radioprogramma de Interne Keuken.

     

    * 1956. De wereld in opstand.

    Bespreking van het boek van Simon Hall 1956.De wereld in opstand.

     

    * Wat maakt een opdracht moeilijk?

    In 2015 werd in het geschiedenisexamen (eerste tijdvak) voor vmbo-kb en vmbo-gtl gebruik gemaakt van dezelfde bron. De vraag was echter verschillend. Een interessante mogelijkheid te proberen de vraag te beantwoorden wat een vraag meer of minder moeilijk maakt.

     

    * De ene vraag is de andere niet, of misschien toch wel?

    Vragen in het geschiedenisexamen hebben een heel verschillende vorm. Zo moeten leerlingen iets uitleggen, een conclusie onderbouwen of aantonen dat een uitspraak al dan niet juist is. Maar zijn deze vragen wel zo verschillend?  

    * Shakespeare's rusteloze wereld

    Een bespreking van Shakespeare's rusteloze wereld. Een verrassende geschiedenis in twintig voorwerpen van Neil MacGregor door Jos Martens.

     

  • * Een beknopt overzicht van twee eeuwen geschiedenisonderwijs

    In dit artikel wordt een beknopt overzicht gegeven van het onderwijs in geschiedenis in de afgelopen tweehonderd jaar. De nadruk ligt op het recente verleden. Het artikel is vooral bedoeld voor hen die even snel willen weten wat de belangrijkste veranderingen in het recente geschiedenisonderwijs waren.

  •  

  • * Beoordelen van opdrachten met bronnen
    Kort artikel over het beoordelen van opdrachten met bronnen aan de hand van een opdracht op de Amerikaanse website Beyond the Bubble van de Stanford History Education Group.

     

     

    Artikelen 2017

  •  * Een geschiedenis van de wereld in 100 voorwerpen

    Een artikel van Jos Martens over de Engelstalige en Nederlandstalige edities van het boek; Een geschiedenis van de wereld in 100 voorwerpen.

     

  • * Huwelijkscontract

    Een (fragment) van een Assyrisch huwelijkscontract van 4000 jaar gelden biedt een aardige mogelijkheid om met leerlingen te praten over standplaatsgebondenheid.

     

  • * Doorbraak voor tweetalig onderwijs?

    Bespreking door Jos Martens van een handboek voor tweetalig onderwijs in België: Martens, Liesbeth & Van de Craen, Piet (red.) Klaar voor CLIL. Het CLIL-handboek voor Vlaanderen en Nederland. Leuven/Den Haag, Uitg. Acco, 2017, 240 blz.. Met bijdragen van: Katrien Dewaele, An Jacobs, Liesbeth Martens, Matthijs Ran, Esli Struys, Jean Surmont, Jill Surmont, Piet Van de Craen & Onno Van Wilgenburg.

     

    * Werken aan groei

    Een verzameling artikelen over formatief toetsen (Assessment for Learning), met aandacht voor Backward Design, Enduring understanding, Essential Questions, het formuleren van leerdoelen en feedback.

     

    Puzzelen of historisch denken?
    Een bespreking van een vraag uit het havo- en vwo-examen, waarbij de vraag gesteld wordt of het hier om historisch denken gaat of dat de vraag eerder een beroep doet op het puzzelend vermogen van leerlingen.

     

    * Pespective-taking (Perspektivenübernahme)

    Een pleidooi om in de geschiedenislessen meer aandacht te besteden aan het interpreatieve karakter van het vak geschiedenis, in het bijzonder aan perspective-taking.

     

    * Visioenen van een ideale wereld?
    

    Het wereldbeeld van Thomas More en zijn Utopia (1516)

    Tentoonstellingscatalogi worden zelden gerecenseerd in literaire tijdschriften of op websites. Ten onrechte, meent Jos Martens. Catalogi zijn al lang niet meer 'praatjes bij plaatjes'. De laatste decennia groeiden zij uit tot volwaardige (buitengewoon fraai geïllustreerde en steeds duurder wordende) naslagwerken waarin een plejade van specialisten een verantwoorde meestal leesbare, want voor een ruim publiek bestemde synthese brengt van de meest recente wetenschappelijk inzichten op hun studieterrein.
    Jos Martens schreef een interessante bijdrage over de tentoonstelling over het wereldbeeld van Thomas More en zijn Utopia.

     

    * De Gouden cirkel van Simon Sinek
    Korte beschrijven van het Gouden Cirkel model van Simon Sinek.

     

    * La Chanson de Craonne
    Een introductie met lessuggesties op het lied La Chanson de Craonne, dat door muitende soldaten werd gezongen in de Eerste Wereldoorlog. Een pleidooi om wat meer aandacht te besteden aan de menselijke kant van deze oorlog.

     

  Artikelen 2018

  • * De sarcofaag van Simpelveld
    De sarcofaag van Simpelveld is een artikel over de kwaliteit van een tweetal vragen in het geschiedenisexamen vwo, of liever over het antwoordmodel bij de vragen.

  •  

  • * Eeuwen op zoek naar de tijd
    Een artikel van Jos Martens n.a.v. de digitale publicatie In de ban van de tijd die voortvloeide uit een bijzonder knappe tentoonstelling in St.-Pietersabdij Gent, voor de viering van 200 jaar Universiteit Gent.

  •  

  • * Een eeuw van macht

    Een artikel van Jos Martens naar aanleiding van het boek van Richard Evans,  De eeuw van de macht. Europa 1815-1914

  •  

    * Een geschiedenis van de wereld in 100 voorwerpen (deel 2)

    Een artikel van Jos Martens over de Engelstalige en Nederlandstalige edities van het boek; Een geschiedenis van de wereld in 100 voorwerpen.

     

  • * Een geschiedenis van de wereld in 100 voorwerpen (deel 3)

    Een artikel van Jos Martens over de Engelstalige en Nederlandstalige edities van het boek; Een geschiedenis van de wereld in 100 voorwerpen.

     

    * De eerste vrouwelijke chirurg van Nederland.

    In 1918 stuitte de Groningse arts M. Bolt op het verhaal van de vrouw van een zeventiende eeuwse chirurgijn, die met enige fantasie de eerste vrouwelijke chirurg van Nederland kan worden genoemd.

     

    * De verliefde monnik
    Uit de beginjaren van de Reformatie dateert dit lied (in een Duitse en Nederlandse versie) waarin een monnik 's nachts zijn geliefde bezoekt en vervolgens uittreedt.

     

    * Puissant rijk

    Een medewerker van het Rijksmuseum Twenthe meent de uitdrukking puissant rijk te kunnen koppelen aan Adrien Jacques Puissant de Saint-Servant. De werkelijkheid is echter een stuk prozaïscher.

     

  • Artikelen 2019

    * Formatief handelen en het ontwikkelen van lesmateriaal

    Hoe kies of ontwikkel je lesmateriaal dat geschikt is om er formatief mee te werken? Begin er om te beginnen mee om het boek dicht te laten en je aantal essentiële vragen te stellen.

     

    * Causaliteit en de Eerste Wereldoorlog

    Waarom je maar beter geen aandacht kunt besteden aan de oorzaken van de Eerste Wereldoorlog in de klas. Of toch wel, en hoe dan?

     

    * Formatief handelen en het analyseren van spotprenten
    Leerlingen vinden het vaak moeilijk om historische spotprenten te analyseren. Hoe kun je leerlingen helpen hierin steeds beter te worden? Bijvoorbeeld door meer formatief te werken.

     

    * Reproductie-, toepassings- en inzichtsvragen
    Het is tegenwoordig in om onderscheid te maken tussen allerlei soorten toetsvragen, reproductievragen, toepassingsvragen en inzichtsvragen. Een onderscheid dat zou helpen om te differentiëren of om onderscheid te maken tussen goede en minder goede leerlingen. Maar als je op zoek gaat naar de vraag wat onder de verschillende toetsvragen wordt verstaan, kom je nogal wat verschillen tegen.

    
    

    * Kinderoffers

    Hoe je aan de hand van kinderoffers aandacht kunt besteden aan het ontwikkelen van historische empathie (standplaaatsgebondenheid).

     

    * Het begin van de Reformatie in Gasselte: Johannes Fabritius

    Een artikel over de eerste predikant van Gasselte als zelfstandige kerkelijke gemeente.

     

    * Lesmateriaal ontwerpen in vijf stappen

    Kort artikel over het ontwerpen van lesmateriaal voor het vak geschiedenis.

     

    * Beoordelen met een holistische rubric
    Artikel waarin aan de hand van een voorbeeld wordt uitgelegd hoe je een opdracht met een holistische rubric kunt beoordelen.

     

    * Formatief handelen

    Een verzameling artikel op Histoforum over formatief handelen.

     

    * Holistische rubric en Banded-Marking
    Korte beschrijving van een holistische rubric en het banded-marking model voor het summatief en formatief beoordelen van prestaties van leerlingen op grote open opdrachten
     

    * Jagers met geheugenverlies

    Een pleidooi voor meeer open opdrachten aan de hand van de opdracht Jagers met geheugenverlies, waarin leerlingen een overlevingsplan bedenken voor een stam van jagers en verzamelaars die aan geheugenverlies lijden.

     

    * Jagers met geheugenverlies, deel 2

    In een vorig artikel werden voordelen besproken van open opdrachten, waarbij de leerlingen veel ruimte krijgen voor een eigen inbreng. In dit artikel wordt nader ingegaan op de vraag hoe je dergelijke opdrachten zou kunnen beoordelen.

     

    * De Spaanse griep in Gasselte

    In dit artikel worden, voorbeeldmatig, de gevolgen beschreven van de Spaanse griep, die de wereld in 2\1918 teisterde, voor een klein dorp in Drenthe, Gasselte. Deze ziekte heeft wereldwijd veel meer slachtoffers gekost dan de Eerste Wereldoorlog.

     

    * Opdrachten bij de Spaanse griep
    Op mijn artikel over de Spaanse griep in Gasselte, waar ik korte tijd gewoond heb, kreeg ik van verschillende familieleden de reactie dat deze griep ook onder voorouders van henzelf of van schoonfamilie slachtoffers had gemaakt. Dat bracht me op het idee dat het aardig zou kunnen zijn aan het artikel een opdracht voor het geschiedenisonderwijs te koppelen.
     In deze opdrachten werken leerlingen o.a. aan hun informatievaardigheden en redeneervaardigheden. In opdracht 2 leren leerlingen een kort betoog te schrijven, waarin zij zelf gevonden gegevens vergelijken met die in het artikel.

     

    * Stel niet de tekst in het boek centraal, maar het leerdoel

    Artikel naar aanleiding van een onderzoek naar het nut van interventies om de leesvaardigheid van leerlingen te verbeteren.

     

    * Formatief handelen en chronologisch besef

    Artikel over het nut van formatie handelen bij het aanbrengen van chronologisch besef

    .

    * Havo- en vwo-examen

     Kanttekeningen bij enkele vragen uit het havo- en vwo-examen geschiedenis 2019.

     

    * Vmbo-examen

     Kanttekeningen bij enkele vragen uit het vmbo-examen geschiedenis 2019. 

     

    * Bruegeljaar 2019
    In 2019 herdenken we het overlijden van Pieter Bruegel de Oude, 450 jaar geleden. Een uitstekende gelegenheid om hem op Histoforum prominent in de aandacht/schijnwerpers te plaatsen.
     

    * Wie vermoordde wie, waar, waarom en hoe?
    Een artikel over achtergronden van de opdracht De moord op Bonifatius.
    .

    * Causaliteit

    Een artikel over  de opdrachten die betrekking hebben op causlaiteit. Wanneer is het zinvol om leerlingen aan het werk te zetten met opdrachten over oorzaak en gevolg.  

  •  

  • Artikelen 2020

  •  

  • * Formatief handelen en bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit

    Een artikel over formatief handelen en bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit aan de hand van een voorbeeld.

     

    * Formatief handelen en bruikbaarheid en betrouwbaarheid 2

    Een artikel over formatief handelen en bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit aan de hand van een voorbeeld. 

     

    * Formatief handelen en het redeneren met bronnen

    Een voorbeeld van de manier waarop je leerlingen kunt trainen in kritisch denken in relatie tot het redeneren met bronnen.

     

    * Formatief handelen en Thanksgiving
    De Amerikaanse historicus Sam Wineburg verspreidde deze opdracht via Twitter. Hij wilde duidelijk maken hoe je, op een behapbare manier, formatief handelen kunt inzetten bij het aanleren van (een aspect) van historisch denken en redeneren. Een opdracht die, ook al weten Nederlandse leerlingen misschien weinig of niets van Thanksgiving, ook in ons land heel goed bruikbaar is.

     

    * Lesmateriaal culturele aspecten van de midddeleeuwen en de heksenvervolging
    Een aantal leseenheden gemaakt door Jan Uyttendaele over culturele aspecten van de middeleeeuwen en over heksenvervolgingen.

     

    * Kanttekeningen examen vwo 2019 eerste tijdvak

    Enkele kanttekeningen bij sommige vragen uit het vwo-examen 2019, eerste tijdvak.

    
    

    * You'll never walk alone
    In de ochtend van 20 maart klonk het lied YOU’LL NEVER WALK ALONE wereldwijd op meer dan 180 radiozenders. Enige informatie over deze gevoelige meezinger kan geen kwaad. YOU’LL NEVER WALK ALONE is niet zomaar een liedje! Een artikel van Jan van Oudheusden.

     

    * Vakdidactische artikelen

    Een verzameling, opnieuw geredigeerde, artikelen over de vakdidactiek van het vak geschiedenis.

    
    

    * Wraak en vergevingsgezindheid

    Het indrukkwekkende verhaal van Eva Mozes Kor.

     

    * Curriculum.nu

    Artikelen die gebruikt kunnen worden in de discussie over het vervolg van Curriculum.nu voor het vak geschiedenis.

     

    * Oefenen in een lesloze periode vmbo

     

    * Oefenen in een lesloze periode havo en vwo

    
    

  • * Je eigen canon maken

    Op de website Canon van Nederland kunnen leerlingen hun eigen canon maken, bijvoorbeeld een regionale of lokale canon. Deze kunnen zi vervolgens delen met iedereen. Ooit maakte ik mijn eigen instrument om leerlingen een schooleign canon te laten maken. Het instrument bestaat niet meer, is ook niet meer nodig nu, maar het bijbehorende artikel, met opdracht voor de leerlingen, is nog wel te lezen.

     

  • * Alles onderwijzen wat belangrijk is? Vergeet het maar

    Een uitgebreide samenvatting van het artikel The Futility of Trying to Teach Everything of Importance van Grant Wiggins (1950-2015) uit 1989.

  •  

  • Artikelen 2021

  • * Komt een Italiaan naar de Nederlanden: Ontdek 500 jaar stad en streek met koopman Guicciardini
    Artikel van Jos Martens naar aanleiding van de tentoonstelling: Komt een Italiaan naar de Nederlanden | Museum Plantin-Moretus (museumplantinmoretus.be) 3 december 2021 – 6 maart 2022. Kaarten van Mercator, Ortelius, prenten van Pieter Bruegel

  •  

  • * De Spaanse griep
    Een artkel van Jos martens naar aanleiding van het boek Laura Spinney, De Spaanse griep. Hoe de pandemie van 1918 de wereld veranderde, Amsterdam-Antwerpen, De Arbeiderspers, 2018, 349 blz. – vertaling door Auke Leistra van Pale Rider (2017).

     

    * Louis Raemaekers en de Nederlandse neutraliteit

    Over het gebruik van een spotprent van Louis Raemaekers in de geschiedenisles over de Eerste Wereldoorlog.

     

    * Afghanistan en representativiteit

    Deze drie Afghaanse vrouwen anno 1972 in korte rok doen de ronde op internet. Om de verkeerde reden, zegt de fotograaf

    
    

    * Moeilijke vragen in het geschiedenisexamen 2021

    Het is bepaald niet eenvoudig om  van te voren te bepalen of een examenvraag moeilijk is, maar het is zelfs niet eenvoudig om van vragen die slecht gemaakt te zeggen waarom dat het geval is. Gold dat ook voor het examen in 2021?

     

    * Ganjzadeh knock-out
    De Iraniër Ganjzadeh won op de Olympische Spelen goud op het onderdeel karate. Opvallend was dat hij in de wedstrijd knock-out was gegaan, maar zijn tegenstandeerd werd alsnog gediskwalificeerd. Een opmerkelijk verhaal, maar het kan nog gekker. Zie bijvoorbeeld het lot van Arrachion die meedeed aan het onderdeel pankration op de klassieke Olympische Spelen of lees wat de bokser Kleomedes overkwam.

     

    * De Zeven zussen van Lucinda Riley. Internationale bestsellers of stationsromans met een historische kronkel?
    Als je een fascinatie hebt voor (de geschiedenis van) het  concept tijd en je heet Jos Martens, dan is het niet vreemd als je ja zegt op de vraag of je een korte bespreking wilt schrijven van de romanserie De zeven zussen.
    
    * Witte of rode wijn

    Een kort artikel naar aanleiding van het boek Graaf in Moskou van Amor Towles.

     

    * Godendeemstering. Het catastrofale einde van de Late Bronstijd (deel 1)

    Een artikel geschreven naar aanleiding van het boek van Eric Cline. 1177 v. Chr. Het einde van de beschaving. Amsterdam, Ambo/Anthos, 2014, 300 blz. – vertaald door Corrie van den Berg & Carola Kloos – ook als e-boek.

     

    * Godendeemstering. Het catastrofale einde van de Late Bronstijd (deel 2)

    Bijlage bij een artikel geschreven naar aanleiding van het boek van Eric Cline. 1177 v. Chr. Het einde van de beschaving. Amsterdam, Ambo/Anthos, 2014, 300 blz. – vertaald door Corrie van den Berg & Carola Kloos – ook als e-boek.

     

    * De culturele middeleeuwen
    Een serie  artikelen van Jan Uyttendaele over diverse culturele aspecten van de midddeleeeuwen en de eerste eeuw daarna. De artikelen met lesmateriaal voor leerlingen gaan over koning Arthur, Karel ende Elegast, Floris ende Blancefloer enz. enz.

     

    * Oefenen in een lesloze periode vmbo

     

    * Oefenen in een lesloze periode havo en vwo

  •  

  • Artikelen 2022

  • Uitgaan van de actualiteit
    In Trouw van 14 juni 2022 heeft een leerling van 6 gymnasium kritiek op het curriculum van geschiedenis. In een geglobaliseerde wereld zou er volgens haar meer aandacht moeten zijn voor landen buiten Europa en de VS. Belangrijker is echter is haar pleidooi voor een actueel leerplan. Er is geen of nauwelijks aandacht voor Rusland, terwijl dat toch heel actueel is, waarbij zij uiteraard doelt op de oorlog van dat land tegen Oekraïne. ‘Hoe kunnen wij ons informeren over actuele gebeurtenissen in de wereld, terwijl we niks over de geschiedenis ervan weten?’ Een begrijpelijke reactie, maar ze eindigt haar ingezonden brief met een opmerking die een belangrijk dilemma voor het geschiedenisleerplan blootlegt, en die in strijd lijkt met haar eerdere opmerkingen: ‘Minister Dijkgraaf, help ons zodat we geschiedenisles krijgen waaraan we in de toekomst iets hebben’.

     

  • * Rekening houden met de migratieachtergrond van leerlingen
    In een artikel over geschiedenis op school pleit een aantal docenten ervoor om meer aandacht te besteden aan of rekening te houden met de migratieachtergrond van leerlingen. Zij vinden het gek dat er bijna niks wordt gedaan met de achtergronden van veel van onze leerlingen. Een sympathieke gedachte, meer rekening houden met waar leerlingen vandaan komen en daarmee rechtdoen aan de diversiteit van onze leerlingen. Alle reden dus om tegemoet te komen aan de wens van genoemde docenten? In ieder geval, lijkt mij, een goede reden om met elkaar nog eens, vanuit dit perspectief te praten, over de rationale van ons vak en over de mogelijkheden om recht te doen aan de (migratie) achtergronden van leerlingen. In dit artikel wat overwegingen van mijn kant.

     

    * Im Westen nicht Neues
    Artikel over boek en fim Im Westen nichts Neues naar aanleiding van de nieuwe remake van de film die nu (2022) op Netflix te zien is. De versie uit 1930 leidde toentertijd tot grote protesten in Duitsland en in Enschede hebben nationaal-socialisten zelfs een kopie van de film in brand gestoken. Het artikel bevat veel passages uit krantenartikelen, die gebruikt kunnen worden als bronnen voor een les over boek en film.

     

    * Jacob van Maerlant

    Jacob van Maerlant was de eerste grote auteur uit ons taalgebied, die in zijn eentje als het ware een complete bibliotheek bijeen schreef. Daartoe behoren niet alleen de eerste Nederlandstalige wereldgeschiedenis, een navertelling van heel de Bijbel en een wereldgeografie, maar ook de eerste biologische encyclopedie in onze taal, Der naturen bloeme, uit ongeveer 1270. Daarin beschrijft hij zowel de mens als alle toen bekende viervoeters, vogels, vissen en kruiden, en bovendien de edelstenen, de wonderen van de zee en een groot aantal vreemde volkeren. Jacob van Maerlant wordt beschouwd als de aartsvader van alle Middelnederlandse dichters en zijn natuurencyclopedie behoort tot de canon van de Nederlandstalige literatuur.

    Jan Uyttendaele maakte lesmateriaal over Jacob van Maerlant.

    - Werkblad voor de leerlingen

    - Achtergronden voor de docent

     

    * Slaven en vrijgelatenen bij de Romeinen

    Enkele jaren geleden gaf emeritus hoogleraar oude geschiedenis Robert Duthoy van de universiteit Gent een cusus over slaven en vrijgelatenen bij de Romeinen. 

    Hij stelt zijn cursusmateriaal ter beschikkig van docenten geschiedenis en uiteraard anderen die in de klassieke oudheid geïnteresseerd zijn.

     

    * Artikel bij de Naturalis historia van Plinius de Oude

    Robert Duthoy, emertitus docent oude geschiedenis aan de universiteit van Gent, schreef een uitgebreid artikel ter begeleiding van een vertaling uit 2004 van een ruime selectie uit de 37 boeken van de Naturalis historia van Plnius de Oude (Maior): De wereld. Naturalis historia, vertaald door Joost van Gelder, Mark Nieuwenhuis en Ton Peters, 2004, ISBN 90-253-4184-5.

    Dit artikel kunt u, met dank aan de heer Duthoy, hier gratis dwonloaden. Een korte inleiding op Naturalis historia vindt u hier. 

     

    * Betrouwbaarheid in examenvragen 2002
    Een analyse van vragen in het havo-examen 2022 die betrekking hebben op betrouwbaarheid.

     

    * Kindersterfte
    Wie zich bezig houdt met genealogie wordt, zodra hij terecht komt in de negentiende eeuw, getroffen door het het aantal kinderen dat levenloos geboren wordt of heel erg jong sterft. Bijna even opvallend is dat nieuw geboren kinderen heel vaak dezelfde naam krijgen als een of meer overleden broertjes of zusjes. Voor ons tegenwoordig onvoorstelbaar. Wij benadrukken graag het unieke van ieder kind en sinds enige tijd is het daarom mogelijk een levenloos geboren kind alsnog officieel een naam te te kennen. Voor wie ik lief heb wil ik heten, zegt de dichteres Neeltje Maria Min heel mooi.

    Lees verder 

  •  

    * De moeilijkste vragen uit 2022
    In dit artikel een bespreking van de moeilijkste vragen uit  het vmbo-gtl- , havo-  en vwo-examen 2022.

  •  

  • * Historisch denken en redeneren in examenvragen
    In onze lessen willen we leerlingen leren hoe ze historisch kunnen denken en redeneren, toch? En als dat zo is, dan wil je toch ook graag dat leerlingen tijdens het examen kunnen laten zien dat ze dat beheersen. In dit artikel bespreek ik de resultaten op enkele, mooie, vragen uit eerdere examens.

  •  

  • Artikelen 2023

  • * Het verdeelde koninkrijk. Koning Jan en de Magna Charta, 1215
    Artikel bij het boek Dan Jones, Het verdeelde koninkrijk. Koning Jan en de Magna Charta, 1215, Utrecht, Uitgeverij Omniboek, 2022 - ook als e-boek. Geen aanduiding van blz: aantal verandert bij instelling van andere lettergrootte.

     

    * Meisje met de parel
    Een grotendeels door Chat GPT gemaakte bespreking van Meisje met de parel van Tracy Chevalier, Amsterdam, Bruna Uitgevers, 10 mei 2022, 240 blz. – ook als e-boek.

     

    * Girl With a Pearl Earring
    Jos Martens schreef een uitgebreid artikel naar aanleiding van de grote Vermeertentonnstelling in Amsterdam en de film The Girl with a Pearl Earring.

     

    Artikelen 2024

  •  

    * Verleden en geschiedenis
    Een suggestie voor een gesprek met de klas over het verschil tiussen verleden en geschiedenis.

     

    * TIA-gegevens en de moeilijkste vragen in het examen van 2024

    Een korte analyse van de Toets- en Item-Analyse (TIA) van de examen vmbo-gtl, havo en vwo en kanttekeningen bij enkele van de moeilijkste vragen vragen uit elk examen:

    Vmbo-gtl
    Havo

    Vwo

     

    * Betrouwbaarheid van foto's als bron
    Hoe betrouwbaar zijn foto's als bron. Kanttekeningen bij examenvragen over het gebruik van foto's als bron.

     

    * Betrouwbaarheid van bronnen: De Vietcong
    Een vergelijking van een havo- en een vwo-vraag over de betrouwbaarheid van bronnen.

    
    * Na Verbiest. Epiloog. De Grote ommekeer
    Alain Peyrefitte, China en het Westen. Kroniek van een historische ontmoeting, Kampen, Kok Agora – Kapellen, Pelckmans, 1991, 707 blz.
    
    * Ferdinand Verbiest (1623 – 1688). Astronoom en mandarijn van de keizer

    Veerle de Vos. Alles onder de hemel. Ferdinand Verbiest en de ontdekking van China.
    Kalmthout, Uitgeverij Pelckmans, 2023, 344 blz. – ook als e-boek
    Waardering: * * * * */5

     

    * Gouds Geschiedenis Examen

    Geschiedenisdocent Mark Hagenaars van CSG De Goudse Waarden liet de leerlingen van zijn eindexamenklas VWO in voorbereiding op het landelijke examen 2024 zelf een examen samenstellen. Dit deden ze op basis van Goudse bronnen die ze zelf zochten via onder meer de website Geschiedenislokaal Midden-Holland.

    Het resultaat van hun inspanningen, een 'echt'examen is o.a. te bekijken op Histoforum.

     

    Grenzen tussen fictie en ‘ernstige’ wetenschap?
    Bespreking van twee boeken van Adrian Goldsworthy:
    1. Vindolanda. (Historische thriller), Amsterdam, Meulenhoff, 2023 (origineel Engels 2017), 430 blz. -Nederlandse vertaling: Joost van der Meer & William Oostendorp – ook als e-boek.
    2. Mare Liberum, 2023 (2018), 352 blz. – ook als e-boek.

     

    * Bernardino de Sahagún en zijn encyclopedie van een verwoeste cultuur
    Vanaf november 2023 is de volledige in dit artikel voorgestelde Codex Florentinus digitaal gepubliceerd op Getty Edu.Een modeluitgave op hoog wetenschappelijk niveau, maar ook van belang en toegankelijk voor de geïnteresseerde leek!